Blog

Nar Ev’in Taneleri: Emek Verenler

Yazan Buğra Tetik > Deneyimler 20 Eylül 2022

Yazarlar: Ziynet Özçelik & Buğra Tetik

Nar evin yapımı keyifli olmakla beraber bir o kadar meşakkatli bir süreçti. Bu sürece katkı sağlayıp renklendiren ve kolaylaştıran pek çok insan oldu. Tabi zorlaştıran da.

Akdeniz’in kıyısında her işin bir su götürür tarafı olması gerektiğini Foça ziyaretlerimizde anlamaya başlamıştık. Yine de bu işin sonuna kadar tasarım, ekonomi ve teknik bütünlüğün gerektirdiği disiplini korumaya da kararlıydık. Bu yaklaşım imalat için paylaşılan projelerle, teklif formlarıyla dikkat çekmeye başladı. Bu evin alelade ya da bölgedeki “piyasa” içinde ezberlenmiş şekilde yapılamayacağı fark edildi. Bunun neticesinde bazı insanlar heyecanlarını, hayranlıklarını ve taktirlerini belirttiler. Bununla beraber kendileri için de yeni bir kurguya adapte olmaya ve öğrenmeye başladılar. Sonunda ise Nar Ev’de kendilerini de yansıtan izler buldular. Nar Evde geçen zaman içsel bir yolculuğa dönüştü. Ev’in arkasındaki fikirlerin, dinleyen insanlar tarafından benimsendikçe çoğaldığını hissettik. Tabii her zaman böyle olmadı. Bazıları ise yadırgadılar. Bu ezber bozan yapım süreci hoşlarına gitmedi. Hatta kendisiyle çalışmayı ve fiyat tekliflerini kabul ettiğimiz bazı ekipler çalışma sistemini fark edince birden telefonlarımızı bile cevaplamaz oldular.

Bizi anlama çabası gösteren ilk ekip hafriyat ekibiydi. Arazideki bazı kayaların yerlerinde bırakılması, bazılarının düzenlenmesi, kotların oluşturulması, üstteki verimli toprağın sonradan serilmek üzere bir kenara ayrılması gibi, tüm alanı kazmaya alışmış kepçe operatörü için, aslında sabır ve ustalık gerektiren taleplerimiz vardı. Bu konuda Mustafa Karakaya ve kardeşi Davut ile ekiplerinden Turan Bey yaklaşımın farklılığını anlayıp heyecan duyarak iyi iş çıkardılar. Daha sonra çevrede başka ev yaptırmak isteyenlere Nar Ev’de gördükleri çevre kaygılarını ve yaklaşımı anlattıklarını öğrendik.  Sonradan komik anılara dönüşen bazı olaylar da hafriyat sırasında yaşandı.    Örneğin günü birlik istihdam edilen bir operatör peyzaj projesini beğenmeyip kayaları taşımaya kalktı. Bir diğer operatör ise verandanın bahçe zemininden yüksekliğini ölçtüğümüzü görünce takıntılı bir deli olduğumuzu düşünüp işi bırakmaya kalktı. Oysa ölçüm yaptığımız yerler korkuluk yapmadığımız yerlerdi ki imar mevzuatına göre bahçe zemini ile veranda arasındaki mesafe 50 cm’den az olmalıydı. Sonuçta ev tamamlanıp içinde yaşamaya başladıktan sonra yakınımıza gelen bir yangın sırasında, hafriyat ekibi bir taraftan makilik alana itfaiye için yol açıp diğer taraftan yanmasın diye itfaiye araçlarından birini hızla Nar Ev’e yönlendirmeye çalışıyordu. Bu durum bize, karşılıklı verilen emeğin izler bıraktığını, duyarlılıklarımızı çoğalttığını hissettirdi.

Evin ana ahşap konstrüksiyonunu Çetin Aydınyılmaz aracılığıyla tanıştığımız Sabri İş ve ekibi yaptı. Samsunlu bu ekip hem heyecanlı, neşeli, hem de oldukça disiplinli ve hızlı iş çıkardılar. Taş duvarlardaki bazı eksik ve hatalara rağmen düzgün bir kurgu oluşturdular.  Ahşap Karkas olan ikinci katın duvar imalatları da Çetin Aydınyılmaz’ın ekibi tarafından hızlı ve başarılı bir biçimde gerçekleştirildi. Ahşap taşıyıcıların arasına tavan imalatını çatı saçaklarında da devam ettirdik. Bu esnada ahşap taşıyıcılar ile tavan arasındaki mesafenin görsel güzellik bakımından ne olacağı titizlendiğimiz ayrıntılardan biriydi.  Eyüp ve Haşim usta, farklı boyutlarda örnek uygulamaları hiç yüksünmeden yapıp karar süreçlerimize keyifle katkıda bulundular.

Ahşap merdiven, dolaplar, ayakkabılıklar, mutfak, kitaplık, iç kapılar ve kuzeydeki giriş kapısı ise Ankara Sitelerden bir ekip tarafından imal edildi. Bu kalemlerin tamamı özel olarak mimari proje ile birlikte tasarlanmıştı. Projesine uygun imalat konusunda İzmir’deki atölyelerin çekinceleri oldu. Bu sebeple Kentia’dan Özdemir Bey ve İsmail Bey ile çalıştık. Netice de ortaya çıkan ürünler bizi de onları da mutlu etti. Ankara’da yapılan imalatın yerinde montajı sırasında, özellikle ahşap merdivenin taş duvara yerleştirilmesinde gösterdikleri özen, yaydıkları neşe ayrıca takdire şayandı.

Alüminyum doğramalar ve camlar hassas bir konuydu. Evin enerji tüketimini azaltmak için farklı yönlerde farklı cam tipleri seçilmişti. Manzaraya yönelen geniş ve sürgülü pencereler vardı. Ahşap ve taş iskelet içine doğramaların montajı infiltrasyon ile hava sızmasını önlemek için kritikti. Artı Alüminyumdan Murat Bey hassasiyetimizi anlayarak bu doğrultuda çalıştı. Hem ahşap hem alüminyum doğramalar için Kentia da, Artı Alüminyum da ufak tefek sorunları zaman içinde tekrar gelerek düzelttiler. Yanlışlıkla dar imal edilen üç sinekliğimizin düzeltilmesi pandeminin oluşturduğu sınırlılıklar ve sıkışıklığa denk geldi. Umuyoruz önümüzdeki günlerde bu sorunumuz da giderilecek.

Murat Bey’in atölye komşusu Uğur Zadeoğulları ise kendisiyle paylaştığımız proje doğrultusunda metal korkulukları ve şömine kapaklarını üretti. Üç kuşaktır demir işleri yapan bir aileden gelen Uğur Bey’in sakin ve zamanında bir iş disiplini vardı.

Başka sakin ve özenli bir emek üreticisi elektrik işlerini yapan Rıza Bey idi. Rıza Bey bir yandan projeyi ve hassasiyetleri anlayarak, gerektiğinde istişare ederek yavaş yavaş ama temiz bir iş çıkardı. Rıza Bey’in halen gelip tamamlayacağı bazı detaylar ve Nar Ev’de kalan alacağı bir merdiveni var.

Ahşap bir iskeletin üzerini örteceği ve yağmur suyu toplayacağı için çatının nitelikli imalatı da önemliydi. Bu alanda öncü markaların uygulama ekipleri ile irtibata geçtik. Günün şartlarında teknik denklik içinde fiyat ve zaman avantajı sebebiyle Kılıçoğlu çatı sistemleri tercih edildi. Nova çatıdan Ferhat Bey ve ekibi imalatları yürüttü. Çatı konstrüksiyon ve kaplaması sorunsuz ve hızlı tamamlandı. Fakat yağmur olukları için ne yazık ki bazı sıkıntılar yaşadık. Yağmurda akıtan oluklara birkaç kez daha müdahale ettiler. Bazı noktalarda sorunların çözümü tekrarlayan girişimler ile olabildi. Hatalı konumdan bağlanan ve görsel kirlilik oluşturan bir yağmur borusu dirseğinin yeri de Mete Bey tarafından değiştirildi.

Evi güneşle ısıtıp, rüzgarla serinletmeyi, güneşin yeterli olmadığı zamanlarda ise ısı pompasıyla ısıtmayı planlamıştık. Daikin Bölge Müdürlüğü cihaz seçiminde düzgün rehberlik yaptı. Isıtma sisteminin yapımı için yönlendirdikleri Mühendislik firmasından Hüseyin Bey ise alt katın alttan ısıtma, üst katın ise radyatör ile ısıtılması şeklinde karma bir yöntem önerisi ile maliyetleri düşürme konusunda iyi bir çözüm sundu.  Sistemin aktif hale gelmesinden sonra da her türlü sorumuza hemen cevap vermeye, enerji kullanımını minimuma indirme arayışlarımıza da teknik destek vermeye devam ettiler.

Zemin ve duvar seramikleri için Ersin Bey, evin farklı bir enerjisi olduğunu söyleyerek müzik eşliğinde çalıştı. Seramik işçiliğinin çok büyük bölümü başarılı oldu. İmalatların genelinde memnun olmakla beraber en hassas olduğumuz konulardan birinde sorunla karşılaştık. Yapı ahşap olması sebebiyle düzayak duşların olduğu banyolarda alınan yalıtım tedbirlerine ek olarak en önemli noktalardan biri seramik eğimlerinin gidere doğru olmasıydı. Banyoların üçünde istediğimiz şekilde eğime ulaşmış olmakla beraber, banyolardan birinde maalesef doğru verilememişti. Bu bir sorun olarak gündem oluşturdu.

Ayten Haytabey Hanım ile Derviş Ergün Bey evin peyzaj uygulamasında emek verdiler. Bitkisel peyzajın yanı sıra, dışarıdaki yapısal peyzajın uygulaması ve yapıya uyumu önemliydi. Ayten Hanım bitkisel peyzajın uygulanması esnasında, tüm gün kızgın güneşin altında, tek tek bütün uygulama çalışmalarına titizlikle nezaret etti. Otomatik sulama sistemi devreye alınıncaya kadar, hiçbiri solmasın diye geç saatlere kadar yüzlerce bitkiye tek tek su verdi, her bir ağacı, bitkiyi izledi, zayıf gördüklerini destekledi. Bitkilere sevgiyle, büyük bir özenle bakması dikkat çekiciydi.  Derviş Bey, inşaatın ahşap malzemesinden artan parçalar ile evin etrafını dolaşan merdivenleri tasarladı, arkadaşı Kemal Bey ile birlikte uyguladı. Evin tasarım dili ve doğa ile kurduğu ilişkiye artan malzemeleri yeniden işlevlendirerek özel bir katkıda bulundular.

Belki de en başta bahsedilmesi gereken parçayı en sona sakladık: taş işleri. Foça’da tanıdığımız bir mimarın tavsiyesi ile Hacı Bey ile tanıştık. Öncelikle nihai görüntüden memnun olduğumuzu belirtmek isteriz. Ayrıca Hacı Ustaya çok nazımız geçti. Onun da bize. Sürecin sıfır noktasından itibaren işe dahil oldu ve en son yapı tamamlanırken halen sahada devam eden işleri vardı. Bu anlamda sahada en uzun kalan ekip taş ekibiydi. Bu bir miktar projenin gerekliliği, bir miktar da farklı imalatların koordinasyonu ile ilgiliydi elbette. Fakat ana sebeplerinden biri hatalı imalat yapılmasıydı. Bu yapının betonarme üzerine taş kaplama değil, taş üstüne taş yığma bir yapı olduğu konusunu ilk görüşmelerden itibaren vurguladık. İnşaatın ilk yılında sahada aktif teknik bir kontrol planlanmamıştı. Bir saha ziyaretimizde duvar sisteminin dış yüzeylerinin 15cm taş kaplama gibi, içinin ise kırık taşlardan dolgu şeklinde imal edildiğini, yığma taş yöntemine uygun bir imalat yapılmadığını fark ettik. Zaten yavaş ilerleyen taş imalat süreci durduruldu. Hatalı imalatlar yıkıldı. Bu hem 1 sezon / yıl kaybı, hem de ekonomik bir kayıptı. Evin tek katlı hale dönüştürülme ihtimali bile gündeme geldi. Ülkemizdeki ekonomik koşullar sebebiyle 2 sezon arasında malzemelerdeki fiyat artışı da planlanan bütçenin ötesinde ek bir külfet oluşturdu. Hatalı imalat tespitinden sonra sahadaki kontrol ve yönlendirme süreci mimar ve inşaat mühendisi tarafından yürütüldü. Kaybedilen bu sezondan sonra kışın geçmesini bekledik ve yeni baharda tekrar başlayarak aktif kontrol ve yönlendirme ile yıl sonuna kadar yapı tamamlandı. Yapının tamamlama aşamasında 30 Ekim günü Akdeniz açıklarında meydana gelen, İzmir’de can kaybına neden olan 7 şiddetindeki deprem Foça’da da güçlü şekilde hissedildi. Bu esnada pek çok çalışan evin içindeydiler. Ev deprem sınavını başarıyla geçmişti. Eğer taş duvarlardaki bilinçli kolaycılık fark edilmemiş olsaydı taş ustası da o depremde enkaz altında kalmış olabilirdi.

Diğer bir sebep ise taş ekibinin Nar Evin yanında yürüttüğü farklı işleri eş zamanlı yönetirken etkin ve verimli olamaması, personel sayısının azlığı olarak not edilebilir. Taş ile ilgili hayati sorun çözülüp sona gelindiğinde derz dolguları için elektrik imalatının tamamlanması beklendi. Dolayısıyla derz dolguları son imalatlardan biri oldu. Projenin ötesinde Foça’da korunmuş eserlerin taş dokusu, örgü ve derz tekniği, renkleri referans alınmıştı. Evin ilk derz dolgusu yapılan duvarında başlayan çalışma kontrol edilene kadar yarım duvarın sıvanması şeklinde karşımıza çıktı. Şok yaşanan anlardan biriydi. Yapılan bu imalat temizlettirildi. Yine Hacı Ustanın ekibinden bir Usta işi tamamlamak üzere ele aldı. Onun emeği sayesinde taş dolguları da istenen şekilde tamamlanmış oldu.

Bu yazımızda unuttuğumuz, adını anamadığımız ancak Nar Ev’in ortaya çıkışına yaptığı imalatlarla katkı sunan bütün insanlara teşekkür ediyoruz.

Bitirirken Nar Ev’in çok rastlanmayan bir projelendirme ve inşa süreci olduğuna değinmek isteriz. Tasarım sürecine evin sakinlerinin katılabilmesi, mimari haberdarlık ve bilgilenmeyi sakinlerin dinleyerek, okuyarak anlama çabası, yapının yaşamla ilişkisini kurabilmeyi kolaylaştırdı. Bu etkileşimli, katılımcı sürecin bir sonucu olarak, alanda iş yapan insanlarla evin niteliklerini ve yapılan imalatların neden gerekli olduğunu paylaşabildik.  Umuyoruz bu paylaşımlar başka yerlerde hayat bulur ve dönüşüm için küçük birer adım oluşturur.